Tijdstip van meningsuiting
Column: Peter van Vleuten
Gepubliceerd: 1 juli 2022
Over het recht op vrije meningsuiting wil ik het niet hebben. Dat recht staat gegrift, weliswaar niet in de stenen tafelen die Mozes meenam vanaf de berg, maar wel in onze grondwet. En tegenwoordig wordt het in vrijwel iedere persconferentie nog eens onderstreept met de onlosmakelijke woordcombinatie ‘groot goed’.
Toch zou ik graag een andere term introduceren die er nauw mee verwant is. Maar daarover straks.
Eerst haal ik er toch nog even de bijbel bij. Niet omdat ik zo erg van heilige huisjes ben, integendeel. Maar omdat alle Grote Boeken door de eeuwen heen pogingen hebben gedaan om de wereld enige structuur te geven. De bijbel is daar één van. En wie goed speurt, vindt daarin nog weleens een wijs woord waar je wat mee kan.
Dat weten songwriters al sinds jaar en dag. Pete Seeger ontleende aan het bijbelboek Prediker 3:1-8 de tekst van Turn! Turn! Turn!, een song die vooral in de uitvoering van The Byrds grote bekendheid kreeg. De strekking ervan is eigenlijk heel simpel: ‘Alles op z’n tijd’.
To everything (turn, turn, turn)
There is a season (turn, turn, turn)
And a time to every purpose, under heaven
Daar moest ik afgelopen week weer eens aan denken toen we een serie korte luisterconcertjes gaven in de openlucht. Het weer zat geweldig mee en avond na avond rond zonsondergang traden Botman & Van Vleuten een halfuurtje op, als muzikaal tussengerecht in een pop-up culinair meergangenfestijn.
Elke keer verzamelde zich een stil luisterend publiek rond het kampvuur op een speciaal aangelegd strandje in de polder. Een paar mooie ballads, een fado en een ontspannen meezinglied vol romantiek en zomers genieten. Dat was zo ongeveer de formule. O ja, op enige afstand bij de statafels (les 1: nóóit statafels bij een luisterconcert!) werd nog weleens wat gedempt gekletst. Het evenement leende zich nou eenmaal uitstekend voor netwerken en ontspannen zakendoen. Maar meestal zagen we de paar praatgrage bezoekers allengs een plekje opzoeken wat verder weg. Alle aandacht voor de muziek, zoals er tijdens de gangen alle aandacht was voor het bovengemiddeld goede diner.
Eén avond verliep echter anders. Donkere wolken hadden zich samengepakt en er klonk zelfs wat onheilspellend gerommel in de lucht. Daarom verkasten we letterlijk naar het interieur van de pop-up kas op het hart van het terrein. Temidden van een kakafonie van gezelligheid stelden we de apparatuur op en toen de gang was uitgeruimd, was het tijd voor muzikaal verpozen.
Nou kennen we door de jaren heen een breed scala aan trucjes om rumoerig publiek tot enige kalmte te manen. Maar wat we ook probeerden, er was geen beginnen aan. De gezelligheid bereikte pieken ruim boven de 95 decibel, de conversaties hadden kennelijk allemaal zo’n onontkoombare importantie dat iedere noot vakkundig in de kiem werd gesmoord. Zelfs de meest breekbare, ontroerende fado die meestal zorgt voor ingehouden adem en een weggepinkte traan, werd meedogenloos doodgeschaterd, weggemoppentapt en kapotgeroezemoest. Het reproductiegetal van de in binnen- en buitenland gevreesde ‘Dutch Disease’ van door muziek heenpraten, lag ruim boven de kritieke R-waarde en na vijf songs gaven we ons gewonnen. De stilte die ons bij alle andere miniconcertjes wél ten deel viel, was hier niet mogelijk. Geen mens heeft kunnen horen wat we speelden, ondanks de geluidsinstallatie.
Daarom zou ik, Pete Seeger indachtig, graag eens een lans willen breken voor het tijdstip van meningsuiting. Een amendement op de grondwet. Zeg wat je wilt, hoe je het wilt, hoe vaak je het wilt en of je nou gelijk hebt of niet. Dat recht zou ik niemand willen ontnemen.
Maar misschien is het goed om te bepalen wannéér je je grondrecht uitoefent. Want tot die tijd is praten door muziek heen hetzelfde als een dikke sigaar opsteken aan tafel. Tijdens het eten.
Tijdstip van meningsuiting. Ik ben voor. En dan misschien niet alleen bij muziek, maar in heel veel meer gevallen. Wat zouden we er allemaal van opknappen.
A time to gain, a time to lose
A time to rend, a time to sew
A time for love, a time for hate
A time for peace, I swear it’s not too late