Opstaan
Column: Peter van Vleuten
Gepubliceerd: 7 april 2023
Goede Vrijdag, Pasen: om te weten wat dat ook weer inhoudt, heb je enige basale kennis nodig van het christendom. Ik ben niet religieus, maar heb m’n lagereschooltijd ‘mogen’ doorbrengen op een ouderwetse, degelijke protestante school. En daar kregen we de bijbelverhalen stevig ingewreven. De schijnheilige Pontius Pilatus, de verraderskus van Judas, de drievoudige verloochening van Petrus… we moesten het allemaal weten, de betekenis kennen en de tekeningen kleuren.
Kortom, de bijbelkennis is bij mij aardig op orde voor een ongelovige. En daar is niks mis mee, want het christendom is nou eenmaal een van de belangrijkste historische wortels in dit deel van de wereld; enige bijbelvastheid helpt gewoon om onze cultuur te duiden of in ieder geval te weten waarom we ook alweer een vrije dag hebben.
Ik kan dus in redelijk grote lijnen het verhaal van de kruisiging en de wederopstanding thuisbrengen en vervolgens de betekenis van Hemelvaart en Pinksteren plaatsen.
Nou gebiedt de eerlijkheid me te zeggen dat je eigenlijk niet eens hoeft te zijn opgegroeid met christelijke verhalen. Het verhaal van sterven en weer opstaan is universeel. Vrijwel iedere cultuur in de wereld heeft het. Ze komen voor bij de hindoes, de boeddhisten, de Azteken, de oude Egyptenaren en noem maar op. In alle tijden, op alle plekken in de wereld. Ook de Noorse oppergod Odin stierf opgehangen (weliswaar niet aan een kruis maar aan een boom). Ook hij kreeg volgens de verhalen een speer in z’n zij. En nadat-ie aldus het loodje had gelegd, kwam hij weer tot leven. Allemaal overeenkomsten, overal hetzelfde verhaal. In allemaal verschillende tijden, in de meest verre uithoeken van de wereld.
Dat lijkt een heel bijzondere overeenkomst. Maar er is in al die tijdperken en op al die plekken en in al die culturen één constante factor: de mens zelf. En waar die mensen ook wonen, wat ze ook geloven, ze hebben één ding gemeen. Ze kunnen zich moeilijk verzoenen met het verschijnsel dood. Dat iets een definitief einde heeft, gaat er bij ons mensen nu eenmaal moeilijk in. Een hiernamaals, een overwinning op de dood – het zit ingebakken in onze diepe menselijke behoefte. We kunnen ons niet neerleggen bij de gedachte dat we gemiddeld enkele tientallen jaren op deze bol rondlopen, om daarna voor altijd te verdwijnen. Dus vertellen we elkaar verhalen over mysterieuze, wonderlijke gebeurtenissen, die onze diepste angst moeten sussen.
Het mechanisme waarmee we de dood te slim af proberen te zijn, zit kortom in ons verweven. En precies ook daarom ontstaan ‘urban legends’ over wonderbaarlijke opstandingen. Jarenlang waren er mensen die bij hoog en laag zwoeren dat ze Elvis Presley na z’n dood nog hadden gespot in een supermarkt of hamburgertent. De verafgoding van ‘The King’ had religieuze vormen aangenomen. Hetzelfde gebeurde nadat de iconische rapper Tupac Shakur was neergeschoten en zeven(!) dagen later stierf. Ook hij wordt nog altijd gezien en er zijn talloze verhalen die voeding geven aan de theorieën dat hij de wijk nam naar Cuba, New Mexico of Maleisië. Veel mensen beweren dat ze cryptische boodschappen van Tupac ontvangen of dat hun held nog na zijn dood diverse tracks heeft opgenomen.
Religiositeit is een menselijke eigenschap. We zouden zo graag willen dat Elvis en Tupac het eeuwige leven hadden. En dat James Dean nooit was verongelukt, en Stevie Ray Vaughn nooit was neergestort. Want dan maken we misschien zelf ook nog een kans. Als, als, als…
Maar Elvis is dood. En Tupac ook. Da’s al jammer genoeg.
Vrolijk Pasen!
Deel
