Hoe het 100 jaar geleden begon … in het Brits Mandaat Palestina?
Column: Rob van de Pas
Gepubliceerd: 13 oktober 2023
Maar even stilstaan bij een stukje wereldgeschiedenis…
Onder aanvoering van de Volkenbond, wat nu de Verenigde Naties is, werd het grondgebied Palestina na de Eerste Wereldoorlog toegewezen aan de Engelsen, die even daarvoor de Ottomaanse troepen hadden verslagen. Palestina werd een zogenaamd A-mandaat, een gebied dat in principe voor onafhankelijkheid in aanmerking kwam, maar waarvan men vond dat zij een tijdelijk bestuur nodig hadden. De Britten dus.
Immigratie
Onder aanvoering van de Engelsen nam in het tijdvak 1919-1923 de proactieve immigratie van Joden in Palestina toe. De Joden waren in de negentiende eeuw verstrooid (diaspora) geraakt en moesten ook een eigen land hebben. Zo’n 40.000 Joden vestigden zich in deze periode in het gebied. De immigratie van met name Joodse zionisten leidde evenwel tot gewelddadige protesten van de Palestijns-Arabische bevolking. Zij wisten dat vanuit het Zionisme een eigen staat in de buurt van Jerusalem een ultieme wens was en dat dit invloed zou hebben op de toekomst van het Brits mandaat Palestina. Vanaf dat moment stond de relatie tussen Joden en Arabieren behoorlijk op scherp in de verschillende conflicten. Na enkele bloedige incidenten bleef het tot 1929 relatief rustig, maar in augustus 1929 laaide het geweld weer behoorlijk op vanwege spanningen rond de Klaagmuur.
Hitler
Na Hitlers machtsovername van 1933 in Duitsland nam de Joodse immigratie zeer sterk toe. In 1936 brak de grote Arabisch-Palestijnse opstand uit tegen het Britse gezag en tegen de Joodse immigratie. Er werden bomaanslagen gepleegd op de oliepijpleiding van Kirkoek naar Haifa en op spoorlijnen en treinen. Ook werden Joodse nederzettingen en Joods-Palestijnse burgers aangevallen. In deze periode verlieten 20.000-30.000 Arabieren Palestina, op de vlucht voor het ook onderlinge Arabische geweld, waarmee een aanzienlijk deel van de Palestijnse elite verdween. De Arabische opstand werd behoorlijk financieel ondersteund door nazi-Duitsland.
Malcolm MacDonald
Op 17 mei 1939 publiceerde het Verenigd Koninkrijk het Witboek van de Labour-politicus MacDonald, met daarin de volgende punten:
- Binnen tien jaar zou een Arabisch-Joodse eenheidsstaat in Palestina moeten worden gesticht. Het Witboek sprak uit dat het concept van het Joods Nationaal Tehuis, dat ten grondslag lag aan het Britse mandaat, al voldoende verwezenlijkt was.
- De Joodse immigratie werd beperkt tot 25.000 ineens en 10.000 per jaar over een periode van vijf jaar.
- Verdere immigratie na die periode van vijf jaar wordt afhankelijk gemaakt van toestemming van de Arabische gemeenschap.
Dit Witboek vormde de basis van het Britse beleid tot 1948, maar de Tweede Wereldoorlog motiveerde vele Joden om versneld naar Brits Mandaat Palestina te emigreren.
Staat Israël
Op 14 mei 1948, de dag voordat het Britse mandaat afliep, riep de zionist en politicus David Ben-Gurion de onafhankelijke staat Israël uit. Vanaf dat moment bleef het in het voormalige Brits Mandaat Palestina chronisch onrustig. Met als dieptepunten in 1956 de Suezcrisis, de Zesdaagse Oorlog van 1967 en de Jom Kipoer-oorlog in 1973.
Er waren ook hoopgevende momenten. In 1978 volgde het vredesverdrag tussen Egypte en Israël. Na de Eerste Intifada werden in 1993 de Oslo-akkoorden gesloten. Hierbij werd de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) met als vertegenwoordiger Yasser Arafat door Israël erkend als wettige vertegenwoordiger van de Palestijnse belangen. De PLO erkende de staat Israël en beloofde het terrorisme tegen Israël te staken.
Met Jordanië werd in 1994 een vredesverdrag gesloten, waarbij Israël door Jordanië werd erkend.
In 2004 , na de Tweede Intifada, stemde Israël in met het plan tot terugtrekking uit de Gazastrook en ontmanteling van de Joodse Israëlische nederzettingen aldaar.
Hamas
In 2006 werden de verkiezingen in de Palestijnse gebieden gewonnen door Hamas. Hierop volgde een economische en politieke boycot van de Palestijnse Autoriteit door Israël, de VS en de EU die Hamas als een terroristische organisatie aanmerkten. Spoedig gevolgd door een vrijwel hermetische blokkade door Israël van de Gazastrook ter land, ter zee en in de lucht.
Op 7 oktober 2023 vielen Hamas-strijders Zuid-Israël binnen en werden duizenden raketten afgevuurd op Tel Aviv, Jeruzalem en Asjkelon. De invasie is de één na grootste aanval op Israël in de afgelopen 75 jaar.
Echt, het is tijd, de hoogste tijd voor een volledig andere mindset in het voormalige ‘Brits Mandaat Palestina’. Op deze manier wordt het de laatste gezamenlijke Arabisch-Joodse fuik in de gedeelde Dode Zee.
Robbie