Heb jij ook zo’n last met slapen in de zomertijd?
Pak 's ochtends zo veel mogelijk licht mee...
Gepubliceerd: 1 april 2022
De klok ging dit weekend weer een uur vooruit. Voor sommige mensen leidt dit jaarlijks tot slaaptekort en kan het zelfs vervelender zijn dan een jetlag. Zeven vragen over de verschillen tussen het jetlag- en het zomertijdeffect aan chronobioloog Marijke Gordijn.
Een uurtje minder slaap is toch niks vergeleken met een echte jetlag?
“Zo’n uurtje schuiven met de tijd lijkt niet veel, maar bij een jetlag is het voor je interne klok vaak makkelijker om zich aan te passen dan bij de zomertijd. Dat komt doordat bij een vliegreis niet alleen de tijd, maar ook de licht-donkercyclus op de plek van bestemming verandert.”
En bij de zomertijd niet?
“Nee. We moeten een uur eerder op dan de dag ervoor. Volgens je interne klok is het nog te vroeg om op te staan. Dat wordt bevestigd doordat het buiten nog donker is. We noemen dit ook wel ‘sociale jetlag’.”
Hoe werkt dat dan?
“Ons interne ritme loopt net iets achter bij het dagritme van 24 uur. Dat is niet erg, want de hoofdklok wordt steeds gelijkgezet door prikkels van buitenaf, waaronder daglicht. Daglicht in de ochtend zorgt ervoor dat er allerlei signalen naar de hersenen worden gestuurd waar verschillende processen op gang komen. Zo zijn we in staat om onze hoofdklok in de pas te laten lopen met de natuurlijke afwisseling van licht en donker en kunnen we op tijd in slaap vallen en wakker worden.”
Wat gebeurt er als we dat ritme verstoren?
“Als we intercontinentaal vliegen, is de hoofdklok redelijk snel op orde: die loopt, afhankelijk van het aantal tijdzones dat je doorkruist, na een dag of wat alweer gelijk met het ritme van de wereld om je heen.
De jetlagklachten worden veroorzaakt doordat de kleinere klokken – die de maat aangeven in onze spieren, lever en darmen – en onze hoofdklok niet meer goed op elkaar zijn afgestemd. Sommigen doen er veel langer over om weer in de pas te lopen, anderen verschuiven sneller.”
En bij de zomertijd?
“Bij de zomertijd heeft ook de hoofdklok moeite zich aan te passen omdat die door daglicht niet wordt gecorrigeerd. Sommige mensen kunnen er wel vier weken last van hebben. Vooral late types, de ‘avondmensen’, passen zich moeilijk aan. Zij slapen in ieder geval wekenlang te weinig door het verzetten van de klok, mogelijk zelfs de hele zomer.”
Wie hebben er nog meer last van? Kinderen en ouderen?
“Kinderen leven veel meer naar hun eigen interne klok in plaats van de wekker of een horloge. Dat ook zij last hebben van een ‘sociale jetlag’ komt doordat ze mee moeten in het ritme. Ze snappen niet dat ze plots een uur eerder naar bed moeten terwijl ze nog geen slaap hebben of wakker gemaakt worden om eruit te gaan. Maar in principe zijn ze flexibel.
Ouderen kunnen ook last hebben van de zomertijd. Ook van een jetlag trouwens en zelfs vaker van werken in ploegendienst. Hoewel het beeld van ouderen bestaat dat ze ’s middags vaak zitten te dutten, kunnen gezonde ouderen overdag minder goed slapen. Dat betekent dat ze slaap bijvoorbeeld niet kunnen inhalen na een nacht werken.”
Hoe erg is dat eigenlijk, een beetje slaaptekort?
“Of je er nu veel of weinig last van hebt, voor iedereen geldt dat de storingen die ontstaan in de synchronisatie van het interne ritme langdurig allerlei hormonen en lichaamsprocessen ontregelen én onze slaap verstoren. Daardoor kunnen gezondheidsklachten ontstaan, zoals overgewicht en suikerziekte, darm- en maagklachten en hart- en vaatziekten.”
Zomertijd: zo pak je het aan
– Pak ’s ochtends zo veel mogelijk licht mee en ga ook overdag regelmatig naar buiten.
– Zorg ’s avonds voor minder lichtblootstelling.
– Ga op tijd naar bed. Veel problemen ontstaan doordat we ’s avonds te laat opblijven en vervolgens vroeger dan gewoonlijk op moeten vanwege de zomertijd.
Bron: NU.nl
Deel
