Gemeenten willen verkiezingen op z’n vroegst in tweede helft november
Geen concessies op betrouwbaarheid verkiezingsuitslag
Gepubliceerd: 14 juli 2023
De VNG vraagt de Tweede Kamer om de verkiezingen niet eerder dan de tweede helft van november te laten plaatsvinden. Een eerdere verkiezingsdatum is vanwege de uitvoerbaarheid te vroeg. Hiermee sluiten we aan bij het advies van de Kiesraad om de verkiezingen op zijn vroegst medio november te laten plaatsvinden.
Geen concessies op betrouwbaarheid verkiezingsuitslag
Verkiezingen vormen het fundament van onze democratie. De geldigheid van de stemming en de betrouwbaarheid van de verkiezingsuitslag moeten boven elke twijfel verheven zijn. Het is daarom bij het bepalen van de verkiezingsdatum voor de tussentijdse Tweede Kamerverkiezing belangrijk te waarborgen dat deze goed, veilig en betrouwbaar worden georganiseerd. Gemeenten hebben met het oog op het zorgvuldig kunnen doorlopen van het proces voldoende voorbereidingstijd nodig.
Zorgvuldige voorbereiding kost tijd
Het kost normaal gesproken acht tot negen maanden om reguliere verkiezingen goed voor te bereiden. Onder omstandigheden kan dit proces weliswaar sneller worden uitgevoerd, maar er moet rekening worden gehouden met een aantal factoren die maken dat een te grote versnelling niet verantwoord zal uitpakken:
- De termijn van papierlevering voor de stembiljetten.
- De tijd die nodig is om stempassen/stembiljetten te bestellen, te drukken en te verzenden (doorlooptijd normaal gesproken negentien weken).
- Het zoeken naar voldoende, over de gemeente verspreide locaties voor de stembureaus.
- Het zoeken van geschikte locaties voor het centraal tellen van de stemmen.
- Het gereed maken van de ondersteunende ICT.
- De werving van voldoende stembureauleden.
Laatste verkiezingen nog vers in geheugen
Veel vrijwilligers hebben na de intensieve Provinciale Staten- en Waterschapsverkiezingen van maart laten weten geen lid van een stembureau of teller meer te willen zijn. Het zal dan ook veel moeite gaan kosten de stembureaus te bemensen. Gemeenten zullen alles op alles moeten zetten om richting november voldoende mensen te werven.
Daarnaast hebben gemeenten te maken met een noodgedwongen lage bezetting van het gemeentelijke apparaat. Dit heeft bij de vorige verkiezingen al tot onverantwoorde situaties geleid, zoals medewerkers die anderhalve dag achtereen in touw waren. Die situatie is niet veranderd. Het betekent dat een te korte voorbereidingstijd ertoe zal leiden dat de zorgvuldigheid die nodig is om de verkiezingen te organiseren gevaar loopt.
Hogere eisen verkiezingsproces sinds laatste vervroegde verkiezingen
In 2006 zijn er ook tussentijdse Tweede Kamerverkiezingen georganiseerd. Het kabinet viel toen op 29 juni, de verkiezingen vonden plaats op 22 november. Ten opzichte van de situatie toen is het verkiezingsproces anno 2023 gecompliceerder en vergt deze meer organisatie.
Zo is er een nieuwe procedure vaststelling verkiezingsuitslagen en worden er (extra) eisen gesteld aan de toegankelijkheid van de verkiezingen voor mensen met een beperking. De uitvoering van de toegenomen eisen en procedures kost tijd, meer tijd dan in het verleden nodig was om verkiezingen zorgvuldig te organiseren.
Makkelijker maken waar het kan
De evaluatie van de laatste verkiezingen is nog niet afgerond. Als onderdeel daarvan wordt onderzocht op welke manieren de uitvoerbaarheid van het verkiezingsproces vereenvoudigd kan worden. De VNG bekijkt daarbij ook graag in hoeverre er binnen de huidige wettelijke randvoorwaarden mogelijkheden zijn om al bij de aanstaande verkiezingen de uitvoerbaarheid te verbeteren.
Deel
