Crouch, touch, pause, engage
Column: Kraantje
Gepubliceerd: 20 oktober 2023
‘Durf jij nog naar het nieuws te kijken? Ik niet meer, bij de gedachte alleen al krijg ik een acute herfstdepressie. Dood en verderf dat is zo’n beetje de hoofdmoot van wat je te zien en te horen krijgt, met af en toe wat geleuter over voetbal. De bekende schrijver, historicus, filosoof Yuval Noah Harari zegt hierover het volgende in een interview met de NOS: “Als je kinderen van dichtbij vermoord ziet worden of je ouders gemarteld, verdwijnt je vertrouwen in de mensheid. De aanslagen zijn in die zin ook een enorme aanval op het Israëlische geloof in menselijkheid.” Het gevaar is dat Israël in de aanvallen tegen Hamas voorbijgaat aan het leed aan Palestijnse zijde. Hamas zou daarmee zijn doel bereiken, zegt Harari. “Hamas heeft Israëls bestaansrecht nooit erkend. Door de beelden van haat en geweld in te prenten bij miljoenen mensen, hopen de terroristen elke kans op vrede te vernietigen.”
Het conflict is daarmee typerend voor een wereldwijde ontwikkeling, aldus Harari. Aan het begin van de eeuw heerste nog een “liberale wereldorde”, gebaseerd op de gedachte dat alle mensen een aantal gedeelde ervaringen, waarden en belangen hebben.
“Die orde is de afgelopen jaren aan het instorten. Meer mensen zeggen: nee, er zijn geen universele waarden, het is ieder land voor zich. We zagen het met Donald Trump, met de Russische invasie van Oekraïne, met de gebrekkige reactie op de coronapandemie en nu met het conflict in het Midden-Oosten. Als we niet in staat zijn de liberale orde te herstellen, worden de gebeurtenissen in het Midden-Oosten voor veel meer mensen realiteit.” Dus kijk ik maar liever even geen nieuws.’
‘Maar je denkt toch niet dat je door je kop in het zand te steken, iets verder komt, je ontkent de realiteit alleen maar. De realiteit is dat de mensheid in barbariteiten nog steeds op een niveau zit dat alle verbeelding te boven gaat, we functioneren in de 21e eeuw op hetzelfde niveau als in de Middeleeuwen, er is vooruitgang geweest in de wetenschap en technologie, maar kennelijk is de mensheid niet in staat zich te ontwikkelen. Sterker nog, in plaats van vergaande secularisering en afkeer van het geloof, blijkt dat in de 21e eeuw godsdienst nog steeds een belangrijke rol speelt. We hebben in ons land wel scheiding van kerk en staat en het leek een tijd lang alsof geloof iets was wat er niet meer toe deed, maar kennelijk zijn er nog steeds groepen in de samenleving die een deel van hun identiteit hieraan ontlenen. Binnen sommige gemeenschappen wordt de sociale rangorde dan ook niet door opleiding bepaald maar door afkomst, of, en welk soort opperwezen je aanbid.
Wil je dergelijke conflicten ooit oplossen dan zou verdraagzaamheid centraal moeten staan, niet gevoelens van superioriteit omdat jouw geloof beter is. Zolang dit soort gevoelens en hoogoplopende emoties de boventoon voeren, zal het moeilijk blijven rationele discussies te voeren. De behoefte om ergens in te geloven zit dieper in mensen dan eerder gedacht. Het is ook een stuk makkelijker om dilemma’s en problemen in het leven in de schoenen van een opperwezen te schuiven, dan hoef je dat niet aan jezelf te wijten.’
‘Een oplossing heb ik ook niet, maar sinds ik het WK rugby volg, lijkt mij dat als geloofsconflicten zouden worden beslecht volgens rugbyregels we er een stuk beter voor zouden staan. ‘Dat is toch de sport die voor barbaren is en gespeeld wordt door heren, zoals voetbal een sport voor heren is die gespeeld wordt door barbaren?’ ‘Tijdens de wedstrijd gaat het er inderdaad verschrikkelijk hard aan toe, zoals voetballers negentig minuten lang doen alsof ze pijn hebben, doen rugbyers tachtig minuten lang of ze geen pijn hebben. Fysiek is het loodzwaar, de tackles zijn genadeloos hard, grote spiermassa’s lopen en botsen tegen elkaar. De spelregels zijn duidelijk en het respect voor de scheidsrechter is immens, een gele kaart betekent tien minuten op het strafbankje, de video scheidsrechter leidt nooit tot ergerlijke discussies. En het allerbelangrijkste, in de derde helft staan spelers niet meer tegenover elkaar maar gebroederlijk aan de toog, als we dat nou eens in de maatschappij voor elkaar zouden krijgen…