Hoera, het nazomert en dus komt de kermis er weer aan, een oeroude traditie. Men verklaart doorgaans de oorsprong van de kermis als een feest op de naamdag van de heilige die zijn of haar naam aan de plaatselijke kerk heeft gegeven, of op de stichtingsdag van die kerk.

De pastoor houdt een mis waarna er feest kan worden gevierd. Het is echter niet toevallig dat de kermissen meestal in het najaar vallen, samen met jaarmarkten, lappendagen, enz. Want dan is de oogst binnen, of bijna binnen, de boer weet of hij tevreden kan zijn en de meiden en knechten krijgen hun loon. Het is dan tijd voor ontspanning, voordat het al te koud gaat worden. Zo beschouwd heeft de katholieke kerk grip gekregen op een voor-christelijke traditie.

Dat de kermis door de eeuwen heen hetzelfde blijft, leren ons de oude schilders, zoals Pieter Breugel, Jeroen Bosch of Jan Steen, voor wie de kermis regelmatig een dankbaar onderwerp was. Net als nu was er toen vermaak voor (vooral) jong en oud. Geen draaimolens, zweefmolens of botsautootjes natuurlijk maar goochelaars, jongleurs, acrobaten of worstelaars. Daarnaast ook kiezentrekkers, chirurgen, kwakzalvers of kruidenverkopers. Er waren toneelopvoeringen, er werd muziek gemaakt en gedanst en flink gegeten en gedronken. Zoals gezegd, niets veranderd.

Niet dat iedereen altijd blij was met de kermis voor zijn deur… En veel notabelen, of anders de geestelijkheid wel, hadden niet zo veel op met de kermis vanwege het zedeloze karakter. In Bergen zijn er geen kermissen meer, misschien mede door de hoge pacht die de exploitanten moeten betalen,  maar op de foto uit de beeldbank op onze website ziet u een draaimolen op het Plein in 1965. Als u wilt weten wie er op de foto staat, ga dan daar even kijken. Er valt nog veel meer te vertellen over kermissen of over de kermis in Bergen. Daarvoor kunt u terecht in onze uitgave Feest en Vermaak. Het kost u slechts 9,95 euro maar voor 16 euro kunt u beter lid worden.

Theo de Graaff, Historische Vereniging Bergen NH, september 2023.

Klik op de foto voor een uitvergroting.